Ustalenie zakresu odpowiedzialności przewoźnika za szkodę powstałą w przewożonym towarze wymaga dokonania oceny czy różnica w stanie przesyłki nie jest wynikiem właściwości przesyłki. W sytuacji, w której dochodzi do pogorszenia stanu przesyłki na skutek jej właściwości fizycznych, chemicznych lub biologicznych- w ramach z góry ustalonych norm- przyjmuje się, że nie ma szkody w rozumieniu prawa cywilnego. Ubytki te określane są mianem ubytków naturalnych. Jak wskazuje D. Ambrożuk w opracowaniu „Ustalenie wysokości odszkowania w prawie przewozowym w odniesieniu do przewozu przesyłek” ubytki naturalne mogą być wynikiem wysychania, parowania, wymrażania, ulatniania, przylegania, wnikaniem do ścian opakowania, zanikaniem, ulatnianiem, przyleganiem, wypłukiwaniem, oddychaniem, fermentacją, gniciem. Z kolei W . Jaślan w glosie do orzeczenia GKA z dnia 22 sierpnia 1985 r. DO5559/85, OSPIKA 1986 z. 9-10 podkreśla, iż ubytki naturalne muszą się mieścić w ramach przyjętych norm.
Przepis art. 67 prawa przewozowego wprowadza regułę, iż w przypadku przesyłek, które z powodu swoich właściwości tracą na masie przewoźnik odpowiada tylko za tę część ubytku, która przewyższa normy ubytków ustalone zgodnie z obowiązującymi przepisami lub zwyczajowo przyjęte, chyba że szkoda nie wynikła z przyczyn uzasadniających zastosowanie norm dopuszczalnego ubytku.
Analiza przedmiotowego przepisu pozwala na przyjęcie, iż ustawodawca posłużył się w tym wypadku konstrukcją domniemania zwykłego, polegającego na przyjęciu, że ubytek w granicach przyjętych norm nie jest objęty odpowiedzialnością przewoźnika.
Oznacza to, że zarówno w sytuacji, w której braki w przesyłce mieszczą się w granicach norm, jak i w przypadku gdy granice te przekraczają, można podjąć próbę udowodnienia faktu, iż ubytki nie wynikają z właściwości przesyłki. Ciężar dowodu, iż ubytek ponad normy mieści się w ramach właściwości przesyłki spoczywa na przewoźniku, natomiast ciężar dowodu, że ubytek w ramach norm obciąża przewoźnika spoczywa na kontrahencie. Udowodnienie przez przewoźnika, że ubytek ponad dopuszczalne normy wynika z właściwości przesyłki zwalnia go z odpowiedzialności ze względu na brzmienie przepisu art. 65 ust. 2 prawa przewozowego.
Mariusz Sawicki
Radca Prawny