Zasadą jest, że tzw. świadczenie 500+ w przypadku, gdy wobec rodziców dziecka został orzeczony rozwód przysługuje temu z nich, któremu Sąd powierzył opiekę nad dzieckiem. Trudności rodzi sytuacja, w której dziecko przebywa w porównywalnych oraz powtarzających się okresach u każdego z rodziców, ze względu na to, iż opieka ma być sprawowana w równym stopniu. Instytucja ta, choć nieuregulowana wprost w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego określana jest jako opieka naprzemienna. Pojęciem tym posługuje się Ustawa z dnia 11 lutego 2016r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci między innymi w art. 5 ust. 2 a.
Jeżeli zatem rodzice mają w równy sposób dzielić się opieką nad dzieckiem nasuwa się pytanie które z nich może złożyć wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego. Organy rozpatrujące wnioski wielokrotnie mierzą się z problemem oceny sytuacji faktycznej w zakresie opieki nad dzieckiem. Problem tkwi w tym, że orzecznictwo sądów dotyczące zagadnienia kompetencji gminy do badania przedmiotowej kwestii jest niejednolite, a wręcz sprzeczne. Z jednej strony Naczelny Sąd Administracyjny wskazuje, że jeśli fakt pieczy naprzemiennej nie wynika wprost z orzeczenia sądu, to organ nie może samodzielnie w ramach postępowania o przyznanie świadczenia ustalać, czy opieka nosi znamiona naprzemiennej /I OSK 2059/18, I OSK 1016/17/.
Z drugiej strony w innych orzeczeniach Naczelny Sąd Administracyjny dochodzi do wniosku, że nie można przyjąć, iż z opieką naprzemienną mamy do czynienia tylko wówczas, gdy sformułowanie to zawarte jest w sentencji wyroku sądu powszechnego /I OSK 2423/17, I OSK 1378/17/. Podobnie niektóre Wojewódzkie Sądy Administracyjne /np. WSA w Białymstoku-II SA/Bk 731/18/, zauważają, że regulacje tzw. ustawy o 500+ nie odpowiadają aktualnym przepisom stosowanym przez sądy cywilne orzekające np. o rozwodzie rodziców dziecka. Powyższe powoduje, że to właśnie na samorządzie spoczywa obowiązek weryfikacji czy w danym stanie faktycznym rodzice wykonują pieczę równoważną.
Ze względu na wskazanie rozbieżności warto zadbać, aby w samej sentencji wyroku rozwodowego znalazł się zwrot o opiece naprzemiennej. Wówczas nie powinno budzić wątpliwości, że świadczenie 500+ będzie mógł otrzymać każdy z rodziców z tym, że zostanie ono podzielone na pół między ojca i matkę.
Agata Kamińska
Aplikant Radcowski