Coraz powszechniejsze stosowanie przez sądy różnych form przeprowadzania czynności procesowych przy użyciu technologii komunikowania się na odległość postawiło pod znakiem zapytania respektowanie zasady jawności rozprawy. Gwarantowana przepisem art. 45 Konstytucji RP jawność rozprawy jest zagrożona zarówno w sytuacji przeprowadzania rozprawy w trybie zwykłym- skoro wstęp na posiedzenia sądowe mają wyłącznie osoby wskazane przez sąd /strony, pełnomocnicy, świadkowie/ jak i w przypadku rozprawy online– kiedy dostęp do rozprawy umożliwia jedynie zaproszenie w drodze elektronicznej.
Publiczność na rozprawie online a organicznie jawności rozprawy
Według raportu Fundacji Court Watch Polska – w związku z epidemią koronawirusa – w przypadku większości – bo aż 88 % sądów – ograniczono dostęp lub wręcz zakazano publiczności wstępu do sądów, a w 37,6 % zarządzeń prezesów sądów znalazły się przepisy bezwzględnie wykluczające udział publiczności w jawnych rozprawach sądowych- bez możliwości ich zniesienia.
Publiczność na rozprawie online
Rozwiązaniem przyjmowanym przez sądy w celu zachowania konstytucyjnej zasady jawności rozprawy jest zapewnienie informacji o rozprawach, które mają odbyć się w trybie online oraz zapewnienie możliwości udziału w tych rozprawach osobom zainteresowanym. W niektórych sądach pojawił się system elektronicznych kart wstępu. Osoba, która chce wziąć udział w rozprawie online w charakterze publiczności powinna złożyć stosowny wniosek do sądu. Warunkiem koniecznym pozytywnego rozpatrzenia wniosku jest zgoda na ujawnienie wizerunku. Uwzględnienie wniosku o udział w rozprawie online w charakterze publiczności skutkuje wysłaniem na adres e-mail wnioskodawcy linku do rozprawy. Kliknięcie uzyskanego linku, w czasie w którym odbywa się rozprawa powoduje połączenie wnioskodawcy z sądem i stwarza możliwość obserwacji przebiegu posiedzenia.
Problem możliwości nadużycia prawa do udziału publiczności w rozprawie online
Udział w rozprawie przy użyciu nowoczesnych technologii stwarza możliwości nadużyć takich jak np. nagrywanie przez osobę biorącą udział w posiedzeniu online w charakterze publiczności przebiegu rozprawy /zarówno dźwięku jak i obrazu/ czy też przysłuchiwanie się przebiegowi posiedzenia przez osobę mającą być świadkiem w sprawie.
Mariusz Sawicki
Radca Prawny