W wyroku z dnia 20 kwietnia 2016 r. sygn. akt V CSK 467/15 Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na konieczność rozróżniania sposobów obrony podejmowanej przez dłużnika na etapie postępowania egzekucyjnego. Zróżnicowanie metod obrony dłużnika wynika z rodzaju zarzutów zgłaszanych przeciwko tytułowi wykonawczemu. Dłużnik podejmując obronę może wystąpić z powództwem opozycyjnym unormowanym w przepisie art. 840 § 1 pkt 1 kpc bądź z zażaleniem na klauzulę wykonalności. Dobór właściwego środka prawnego jest kwestią istotną z uwagi na to, że każde z postępowań ma odrębną grupę zarzutów co oznacza, że w postępowaniu wywołanym wniesieniem powództwa opozycyjnego nie mogą być skutecznie zgłaszane zarzuty dotyczące kwestionowania klauzuli wykonalności i odwrotnie. Rozróżniając dwie grupy zarzutów tj. formalne i materialnoprawne jednolicie przyjmuje się, że zarzuty formalne dotyczą zapewnienia zgodnego z prawem przebiegu postępowania egzekucyjnego np. ustalenia czy wyrok jest prawomocny, czy nie został uchylony, czy nie ma sprzeczności pomiędzy treścią wyroku a treścią postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności. Z kolei zarzuty materialnoprawne prowadzą do badania czy egzekucja nie narusza praw podmiotowych dłużnika np. wygaśnięcie obowiązku stwierdzonego wyrokiem w następstwie jego wykonania, nowacji, czy też odroczenie przez wierzyciela terminu realizacji obowiązku stwierdzonego wyrokiem;
Konsekwencje błędnego zastosowania środka prawnego są dotkliwe zważywszy fakt, iż powództwo opozycyjne oparte na zarzutach formalnych podlega oddaleniu bez rozpatrywania powołanych w nim okoliczności /tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 lipca 2012 r. II CSK 760/11 oraz w wyroku z dnia 15 maja 2008 r. sygn. akt I CSK 541/07/.
Mariusz Sawicki
Radca Prawny