Miejsce zamieszkania dziecka w prawnym znaczeniu tego pojęcia należy odróżnić od miejsca pobytu dziecka. Ostatnie jest okolicznością faktyczną oraz pochodną woli rodziców, którym przysługuje władza rodzicielska. Natomiast miejsce zamieszkania to pojęcie formalne mające przede wszystkim znaczenie dla załatwiania spraw dziecka /np. spraw urzędowych, spraw dotyczących świadczeń zdrowotnych itp/.
Miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z nich, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli na skutek orzeczenia rozwodu rodzice nie zamieszkują wspólnie a władza rodzicielska przysługuje im na równi- miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa Sąd opiekuńczy. Z uwagi na to, że miejscem zamieszkania jest miejscowość /nie zaś konkretny adres/ jego określenie przez Sąd opiekuńczy możliwe jest wyłącznie wtedy, gdy rodzice mają osobne miejsca zamieszkania, a więc miejsca te to różne miejscowości.
Z kolei bardziej doniosłe znaczenie ma ustalenie, gdzie będzie znajdowało się centrum egzystencji dziecka, czyli miejsce jego pobytu-co stanowi istotę rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej. Dziecko musi mieć jedno miejsce zamieszkania, podczas gdy miejsce pobytu może mieć u każdego z rodziców. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku opieki naprzemiennej. W razie jednomyślności rodziców, tj. w przypadku przedstawienia tzw. planu wychowawczego w wyroku orzekającym rozwód Sąd nie ma obowiązku ustalać gdzie dziecko ma zamieszkiwać bądź przebywać.
Z drugiej strony teoretycznie możliwe jest rozstrzygnięcie wskazujące dwa miejsca pobytu /zróżnicowane w czasie/ i jedno miejsce zamieszkania dziecka. Należy mieć jednak na uwadze daleko idące skutki ustalenia miejsca pobytu u jednego z rodziców sprawujących pieczę naprzemienną. Powoduje to bowiem, że przykładowo w przypadku nieuzgodnionego między rodzicami wyjazdu dziecka za granicę z tym rodzicem, przy którym ustalono miejsce pobytu dziecka nie będziemy mogli mówić o uprowadzeniu dziecka w rozumieniu Konwencji haskiej z 25 października 1980 r. Niemniej orzeczenie przez Sąd opieki naprzemiennej wymaga przede wszystkim poprawnej, bezkonfliktowej relacji między rodzicami oraz gwarancji wypracowywania porozumień w sprawach dotyczących dziecka, w tym w tak istotnych kwestiach jak np. wyjazd dziecka za granicę.
Agata Kamińska
Aplikant Radcowski